جدال اقلیم ایران با کاهش بارندگی و افزایش دما ، پرونده سال آبی 1401، 1400 بسته شد - وبلاگ تجهیزات شبکه

به گزارش وبلاگ تجهیزات شبکه، پرونده سال آبی 1401- 1400 با کاهش 18 تا 24 درصدی بارندگی و افزایش 1.1 درجه ای میانگین دمای هوای کشور نسبت به میانگین بلندمدت بسته شد. این در حالی است که در برآوردهای آینده نگر هواشناسی نیز وزن پاییز خشک بیشتر بوده و لااقل در 3ماهه سال آبی 1402- 1401نیز نباید منتظر گشایشی در بارندگی بود.

به گزارش وبلاگ تجهیزات شبکه، روند کاهشی بارش های جوی همزمان با تغییرات اقلیمی و افزایش میانگین دمای هوا، در چند سال اخیر به تشدید بحران آب منجر شده و متأسفانه در منظره کوتاه مدت نیز جز با پافشاری بر مدیریت مصرف و اولویت دادن به تأمین آب شرب، راهکاری برای گذر این بحران به چشم نمی آید.

طبق آمارها، میانگین بارش های جوی سال آبی گذشته (اول مهر 1400تا 31شهریور 1401) حدود 20.6میلیارد مترمکعب معادل 18درصد کمتر از میانگین بارش های کشور در 54سال اخیر بوده است.

سال خشک به روایت آمار

سال آبی 1401-1400(اول مهر 1400تا 31شهریور سال 1401) به جز یک دوره بارش مقطعی در بهار امسال، سالی خشک و کم باران بود و هرچند در سایه تغییرات اقلیمی و به خصوص ورود جریان موسمی هند (مونسان) سیلاب هایی برای منطقه های ایجاد شد اما درمجموع بارندگی های آن در مقایسه با میانگین بلندمدت نامساعد بود.

این در حالی است که آنالیز آمارهای مربوط به تغییرات دمای هوا نیز از تغییرات قابل توجه در این حوزه حکایت دارد به گونه ای که میانه دمای کشور در سال آبی گذشته نسبت به دوره زمانی بلندمدت 1.1درجه افزایش داشته است.

طبق آمارهای هواشناسی، حداکثر تغییرات دما نسبت به بلندمدت، در استان کهگیلویه و بویراحمد با 1.9درجه افزایش و استان ایلام به 1.7درجه رشد تعلق داشته است. در قعر جدول تغییرات دمای هوا نیز استان های گلستان و خراسان شمالی با افزایش 0.4درصدی قرار دارند.

این تغییرات در حالی است که هرگونه نوسان پایدار دمای هوا در یک منطقه می تواند زمینه ساز تغییرات شدید و گسترده اقلیمی و آبی باشد.

در همین رابطه، ابوالفضل خادمی، کارشناس حوزه اقلیم شناسی به فارس می گوید: افزایش 0.1درجه ای دما روی همه مسائلی که فکر می کنید، اعم از بهره وری کشاورزی، فرسایش خاک، تغییرات مدل بارش و سایر موارد مهم اثرگذار است.

به عقیده این کارشناس اقلیم شناسی، تغییر اقلیم به معنای این نیست که ما باید فعالیت های صنعتی و کشاورزی خود را تعطیل کنیم بلکه باید برای مدیریت آثار این تغییرات و کوشش برای کند شدن روند آن کوشش کنیم.

دو روایت از افول بارندگی

اطلاعات و داده های مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو نشان می دهد در سال آبی گذشته (1401-1400) میانگین بارش های جوی کشور در مقایسه با میانگین بارش های بلندمدت کشور (54ساله) 18درصد کاهش پیدا نموده و مجموع حجم بارش های کشور از میانگین 249.3میلی متر در دوره 54ساله به 203.9میلی متر در سال آبی گذشته رسیده است.

ین تغییر به معنای کاهش ورودی 20.6میلیارد مترمکعب آب به منابع آبی کشور است. البته همزمان با آمارهای مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، آمارهای سازمان هواشناسی از کاهش 24درصدی های بارندگی سال آبی گذشته نسبت به میانه بلندمدت حکایت دارد که بیانگر شرایط نامساعدتری است.

فارغ از اختلافات آماری این دو مرجع، در سال آبی گذشته، بخش اعظمی از حوزه های آبی 9گانه کشور ازجمله، حوضه آبریز کرخه، مرزی غرب، سفیدرود بزرگ، دریاچه نمک، زهره و جراحی، هامون هیرمند، سرخی و سایر منطقه ها، کاهش 25تا 50میلی متری بارش های جوی را تجربه کردند.

براساس آمارها، در سال آبی گذشته، 23استان کمتر از میانگین بلندمدت و 5استان در حد نرمال باران دریافت نموده اند و البته به مدد توفان مونسان هند، استان سیستان و بلوچستان و جنوب استان هرمزگان شاهد رشد اندازه بارندگی نسبت به میانه بلندمدت بوده اند. درمجموع، با نگاهی به شرایط بارندگی در 54سال گذشته، سال آبی 1401- 1400در بین 11سال دارای کمترین اندازه بارندگی رده بندی می گردد.

جزئیات بارندگی در سال آبی گذشته

براساس اطلاعات حوضه های آبریز 9گانه کشور، حوضه آبریز کرخه و مرزی غرب 38درصد کمتر از میانه بلندمدت بارش دریافت نموده است. این آمار در حوضه های آبریز سفیدرود بزرگ 26درصد، کارون بزرگ 25درصد، فلات مرکزی و شرقی 24درصد، ارس و اترک 19درصد و حوضه های شمالی 4درصد کاهش را ثبت نموده است.

در این میان در حوضه آبریز زاینده رود کاهش 23درصدی بارش ها تجربه شده و در دریاچه ارومیه نیز بارندگی 17درصد از میانه بلندمدت کمتر بوده است.

به گزارش فارس با درنظر گرفتن ضریب نفوذ و رواناب از اندازه بارندگی کشور، کاهش 18درصدی اندازه بارندگی نسبت به بلندمدت سبب شده است شاهد کاهش ورودی به اندازه 20.6میلیارد مترمکعب آب به منابع آبی کشور باشیم.

نشانه های پاییز خشک

محمد پورحمید کارشناس حوزه آب با اشاره به شرایط بارندگی در کشور می گوید: کاهش ورودی 20.6میلیارد مترمکعبی در کشوری که کل سرانه آب تنوشونده اش کمی بیش از 100میلیارد مترمکعب است به معنای شرایط سخت تأمین آب است.

این کارشناس با اشاره به استقرار سیستم حکمرانی منابع آب در کشور گفت: پیش بینی ها بیانگر پاییز خشک در پاییز سال آبی است و باید در همه مصارف آب، بازنگری جدی به وجود بیاید.

بنابراین گزارش با توجه به جزئیات ذکر شده به نظر می رسد شرایط تأمین منابع آبی در سال آبی جاری باید با مدیریت قابل توجه و همراهی مردم در صرفه جویی همراه باشد تا بدون ایجاد تنش آبی از شرایط عبور کنیم.

زنگ خطر آبی در مرکز

به دلیل وقوع خشکسالی پیاپی و کاهش بارندگی ها، سال آبی 1401-1400 در تهران با کسری مخزن 89میلیون مترمکعبی نسبت به سال آبی قبل سرانجام یافت و سال آبی نو با مجموع ذخایر آبی 411میلیون مترمکعبی آغاز شد که گویای اوضاع نامناسب منابع آبی برای تهران است.

کارنامه سال آبی 1401-1400 در حالی بسته می گردد که اندازه بارش های استان تهران در مقایسه با میانه بلندمدت با کاهش 26درصدی روبرو بوده و ورودی آب به مخازن سدهای تهران را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

مقایسه اندازه بارش ها در حوزه عملکرد استان بیانگر کاهش 25درصدی نزولات جوی سال آبی 1401-1400 نسبت به 275.6میلی متر بارش سال آبی 1400-1399 است، همین امر با توجه به عدم بارش برف و نبود پوشش برفی مناسب در حوضه آبریز سدهای تأمین کننده آب شرب کلانشهرهای تهران و کرج در زمستان سال 1400 موجب شد که برف موجود در حوضه آبریز سدها نیز به تدریج ذوب شده و شاهد رواناب و سیلاب های ناشی از ذوب برف نباشیم.

اکنون اندازه ورودی آب به مخازن سدهای پنج گانه تهران با کاهش 16درصدی نسبت به سال آبی گذشته روبرو بوده و در آستانه فصل پاییز و آغاز سال آبی نو، با 411میلیون مترمکعب ذخیره آبی و کسری 89میلیون مترمکعبی نسبت به سال گذشته وارد سال آبی 1402-1401 می شویم، بعلاوه حجم ذخیره آبی در مخازن سدهای امیرکبیر و طالقان در سامانه غرب 281میلیون مترمکعب بوده و در مقایسه با مخزن نرمال انتهای شهریور کمبود 183میلیون مترمکعبی و در سامانه شرق سدهای لتیان، لار و ماملو با حجم ذخیره 133میلیون مترمکعبی کاهش 275میلیون مترمکعبی نسبت به مخزن نرمال انتهای شهریور روبرو شده اند.

از سوی دیگر با توجه به پیش بینی های سازمان هواشناسی مبنی بر بارش های کمتر از نرمال در مهر و آبان ماه امسال، درصورت تداوم خشکسالی حاکم در کشور و حوضه آبریز سدهای تحت پوشش و روند نزولی آب ورودی به مخازن سدهای تحت پوشش، سال سختی را به لحاظ تأمین مطمئن و پایدار آب رقم زده است.

به گزارش ایسنا، در روزهای اخیر نیز شرکت آب و فاضلاب استان تهران در اطلاعیه ای ضمن درخواست از مشترکان برای کاهش مصرف خاطرنشان کرد: بنا بر گزارش های سازمان هواشناسی، اندازه بارش ها در مهر و آبان امسال کاهش محسوسی نسبت به میانگین بلندمدت دارد و با توجه به اینکه بخش اعظم احتیاج آبی تهران از منابع سدها تأمین می گردد، این کمبود بارش می تواند تهران را با کمبود جدی آب روبرو کند و این در حالی است که حجم سدهای پنج گانه تأمین کننده آب تهران به دلیل بروز خشکسالی های پیاپی با کسری بیش از 50 درصد نسبت به بلندمدت روبه رو است.