از چراغ گاز تا چراغ برق ، چرا مردم چراغ های این خیابان را می شکستند؟
به گزارش وبلاگ تجهیزات شبکه، در روزگاری که تهرانی ها خانه های خود را با پیه و چراغ های نفت سوز روشن می کردند، خبر چراغ دار شدن خیابان امیرکبیر به گوش رسید. همه به سمت شرقی میدان توپخانه رفتند و از روشنی این معبر در تاریکی حیرت زده شدند، اما چندروز بعد خیلی ها برای شکستن چراغ های خیابان به صف شدند و سیم های برق را قطع کردند.
وبلاگ تجهیزات شبکه - ابوذر چهل امیرانی: خیلی از بازاریان و شهروندان تهرانی به محدوده میدان امام(ره) و خیابان های امیرکبیر، لاله زار، ملت و اکباتان، چراغ برق می گویند، اما کمتر کسی علت این نامگذاری را می داند.
قصه های خواندنی تهران را اینجا ببینید
بعضی ها، خرید و فروش لوازم برقی و الکترونیکی در خیابان لاله زار و ضلع شمالی میدان امام(ره) را علت معروف شدن این بخش از مرکز به چراغ برق معرفی می نمایند و عده ای، فعالیت کسبه در خرید و فروش لوازم یدکی خودرو را علت این امر می دانند. این درحالی است که خیابان چراغ برق، خیابان امیرکبیر فعلی بوده که از محدوده خیابان هفده شهریور آغاز شده و تا میدان امام(ره) امتداد دارد. بعدها نیز خیابان های اطراف آن به همین نام معروف شد.
علت این نامگذاری، ساخت کارخانه برق در خیابان امیرکبیر بوده که سبب شد لقب نخستین خیابان چراغ دار مرکز را از آن خود کند. البته برای چراغ دار شدن این معبر قدیمی شهر تهران، سختی های زیادی کشیده شد و مردم آن روزگار نیز، رغبت چندانی به این کار نداشته و با چراغ دار شدن خیابان ها مخالفت کردند.
اینجا به چراغ گاز معروف بود
مردم قبل از تاریکی هوا، هر طور شده خود را به خانه می رساندند تا از دست سارقان و حیوانات وحشی در امان بمانند. آنهایی هم که به هر علتی در تاریکی هوا مجبور به خروج از خانه می شدند، جهت خود را با فانوس نفتی طی می کردند و بهتر بود که یکی دو نفر همراه خودشان داشته باشند. ناصرالدین شاه هم از این شرایط دل نگرانی داشت تا اینکه در سفر به اروپا، تصمیم به برق کشی محوطه ارگ سلطنتی خود و خیابان های اطرافش گرفت. موضوع را با میرزا حسین خان سپهسالار در میان گذاشت که یکی از صدراعظم های او بود؛ چرا که می دانست او مردی نوگرا و تجددطلب است.
سپهسالار کوشش زیادی برای ایجاد روشنایی در محوطه ارگ و اطرافش کرد، اما در این راه با مسائل زیادی روبرو شد تا اینکه تصمیم به راه اندازی کارخانه ای در خیابان امیرکبیر فعلی گرفت. این کارخانه با زغال سنگ کار می کرد و گاز کاربیت از لوله هایی که به سمت ارگ سلطنتی کشیده شده بود، فانوس های باغ اندرونی را روشن می کرد. البته کارخانه زغال سنگ، ظرفیت محدودی داشت و سپهسالار نتوانست کل خیابان های شهر را چراغ دار کند، ولی روشنایی خیابان های ناصریه (ناصرخسرو فعلی)، لاله زار و باب همایون از این طریق تأمین شد.
مردم با شنیدن این خبر، برای تماشا شب های روشن این خیابان ها به مرکز شهر رفتند و همان زمان، خیابانی که امروزه به امیرکبیر می شناسیم، به خیابان چراغ گاز شناخته شد. با این وجود، این طرح دوام چندانی پیدا نکرد چون از یک سو، کوششی برای نگه داری کارخانه زغال سنگ نشد و از سوی دیگر، مردم آغاز به تخریب لوله های کارخانه و شکستن چراغ خیابان ها کردند. آن موقع بر سر زبان ها افتاده بود که برق، کار شیطان است و باید از آن دوری نمایند! عده ای هم معتقد بودند نباید به صنعت فرنگ اعتماد کرد چون ممکن است به یکباره قطع گردد. کم کم کارخانه از کار افتاد و خیابان های چراغ دار هم مثل قبل تاریک شدند.
بازگشت روشنایی با چراغ برق
با روی کار آمدن مظفرالدین شاه قاجار بر مسند قدرت، بازرگان و سرمایه دار خوش نامی به نام امین الضرب تصمیم به احیای کارخانه گاز گرفت. البته او این بار از زغال سنگ برای راه اندازی کارخانه استفاده نکرد و به فکر استفاده از تجهیزات روز برای برق کشی خیابان ها افتاد. برای انجام این کار به روسیه سفر کرد و تجهیزات کارخانه برق را به قیمت 500تومان خرید. حتی چند سال بعد یکی از مهندسان برق باکو به نام حیدرخان عمواغلی را برای اداره کارخانه به تهران آورد.
این کارخانه که شهریور سال1258 ساخته شد، توان فراوری 400کیلو وات نیرو داشت و با نفت کار می کرد. به همین علت است که به امین الضرب لقب پدر برق ایران و بانی صنعت برق ایران داده اند. این گونه بود که کارخانه او نخستین کارخانه برق ایران شد و خیابان چراغ گاز هم تغییر نام داد و به چراغ برق معروف شد.
با این وجود، بعضی از تهرانی ها مثل گذشته به تخریب کارخانه برق و تأسیسات آن پرداختند و به دور از چشم نگهبان ها و مسئولان کارخانه، لامپ ها را می شکستند و سیم ها را می بریدند. این شرایط تا سال1306 ادامه داشت تا اینکه نیروگاه بخار از اروپا خریداری و در مرکز راه اندازی شد تا مقدمات برق کشی خانه های مردم در کنار خیابان ها نیز فراهم گردد.
بازار لوازم یدکی خودرو اینجاست
با انتها یافتن دوره قاجاریه، نام خیابان چراغ برق هم تغییر پیدا کرد و آن را امیرکبیر نامگذاری کردند که اکنون همین نام روی تابلوهایش خیابان خودنمایی می نماید. البته، پیش از این خیابان امیرکبیر کم عرض بود و امکان تردد درشکه ها را داشت تا اینکه با ورود خودرو به کشور، این خیابان تنگ و پرپیچ وخم تعریض شد. همین کار سبب ساخت مغازه های زیادی در خیابان امیرکبیر شد که یکی از مهم ترین ویژگی آنها آفتابگیر بودن و دلبازی بود.
درحال حاضر، این خیابان به بازار خرید و فروش لوازم یدکی خودروهای مختلف مشهور است و همه روزه هزاران قطعه از این محل به شهرهای مختلف کشور ارسال می گردد. کسانی هم که دنبال خرید لوازم یدکی اصلی یا مقرون به صرفه و باکیفیت هستند، به این محدوده از مرکز می آیند و از مغازه ها و پاساژهای خیابان های امیرکبیر و ملت خرید می نمایند. بسیاری از نخستین های تهران هم در این خیابان شکل گرفته؛ از راه اندازی گاری خانه گرفته تا ساخت اولین داروخانه، بانک و سینما.
خیابان امیرکبیر در محدوده شهری شهرداری منطقه12 واقع شده است و از محله های ایران، بهارستان، فردوسی، ارگ، پامنار و امامزاده یحیی(ع) عبور می نماید. معبرهای مهمی هم مثل میدان امام(ره)، ری، تونل امیرکبیر، سعدی، ملت، اکباتان، ناصر خسرو و ناظم الاطبا به این خیابان متصلند.
منبع: همشهری آنلاین