بورس چقدر پیروز عمل کرد؟ - وبلاگ تجهیزات شبکه

به گزارش وبلاگ تجهیزات شبکه، صورت های اقتصادی چهار بانکی که در بورس عرضه شدند، با زیان همراه است و انتقال مالکیت آن ها پیروز نبوده است.

به گزارش خبرنگار ، خصوصی سازی مجموعه اقداماتی است برای واگذاری مالکیت یا مدیریت شرکت های دولتی به بخش خصوصی و بهترین نوع خصوصی سازی، واگذاری به مردم یا تعاونی هاست. زیرا خصوصی سازی باعث تحریک توسعه بخش خصوصی، جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی، گسترش رقابت، آزادسازی تجارت و توسعه بازار های سرمایه می گردد. همچنین مدیریت دولتی مسائل زیادی از جمله ایجاد انحصار، کاهش بهره وری و عدم تناسب هزینه و بهره ایجاد می نماید.

طبق مطالعه ای که صندوق بین المللی پول در 18 کشور انجام داده است، خصوصی سازی سالیانه 2 درصد به فراوری ناخالص داخلی دولت اضافه می نماید.

در ایران با گذشت زمان به تدریج حجم دولت عظیمتر شده و تصدی بسیاری از واحد های عظیم اقتصادی به دولت محول شد و تعداد صنایعی که تحت مالکیت دولت درآمدند به شدت اضافه کرده شد. به طوری که در تاریخ 6 دی 1389، مجلس شورای اسلامی ایران اظهار داشت که تنها 13.5 درصد فرایند خصوصی سازی از سال 1384 تا به امروز حقیقی بوده و باقی به شرکت های شبه دولتی واگذار شده است.

86 درصد تمام واگذاری ها به منظور خصوصی سازی از شرکت های دولتی به شرکت های شبه دولتی بوده است.

دولت ها با روش های مختلفی برای واگذاری مالکیت و کنترل بنگاه های دولتی استفاده می نمایند. در میان این روش ها، استفاده از روش عرضه عمومی سهام به وسیله بورس اوراق بهادار به عنوان متداول ترین روش، مورد استفاده قرار می گیرد. دولت ها در این روش علاوه بر واگذاری مالکیت بنگاه ها، اهداف دیگری را نیز با تاثیرگذاری بر روی بازار سرمایه دنبال می نمایند.

اکنون جهت آنالیز خصوصی سازی هایی که در کشور به وسیله بازار سرمایه تا کنون صورت گرفته است، با کارشناسان این حوزه تبادل نظر کردیم.

مهدی میرزایی کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با خبرنگار بورس گروه اقتصادی وبلاگ تجهیزات شبکه، در پاسخ به این پرسش که فرآیند خصوصی سازی در بازار سرمایه از چه از چه زمانی شروع شده است؟ بیان نمود: از سال 88 که اصل 44 قانون اساسی ابلاغ شد، خصوصی سازی در بورس رخ داد و شرکت های عظیم مثل پتروشیمی ها، بانکی ها و مس از جمله مهم ترین خصوصی سازی ها بود که در بازار سرمایه رخ داد.

او در پاسخ به این پرسش که بعد از اجرای طرح خصوصی سازی چه میزان از این طرح ها پیروزیت آمیز بوده است؟ اظهارکرد: ابتدا باید تعریف دقیقی از پیروزیت و کارایی ارائه داده گردد. زیرا پیروزیت از یک صنعت به صنعتی دیگر متفاوت است. برای مثال چهار بانکی که در بورس عرضه شدند، هنوز صورت های اقتصادی همراه با زیان در بورس عرضه می نمایند و این موضوع نشان دهنده این است که در موضوع خصوصی سازی نتوانسته ایم پیروز عمل کنیم.

کارشناس بازار سرمایه گفت: فرآیند خصوصی سازی فرآیند درستی است، اما این ماجرا احتیاج به یک سری الزامات دارد. اما به نظر می رسد در کشور ما فقط پول از جیب یک سری افراد به جیب افراد دیگری رفته است. در زمینه عملکرد بانکی، مطالبات شرایط وخیمی پیدا نموده اند. اما تعدد شعب و ... در بانک هایی که خصوصی بودند، بیشتر است. برای صنایع پتروشیمی نیز به همین صورت است و باید تعریف دقیقی از کارایی ارائه دهیم و منظور از کارایی، اشتغال یا سود آوری است. ماهیت این صنایع نیز سودآوری است، اما از نظر منافع ملی نیز به ضرر نظام اقتصادی کشور بوده است.

او در ادامه بیان نمود: درصنعت خودرو که بخش دولتی آن را به بخش خصوصی و انحصاری واگذار نموده است، شاهد این بودیم که شرایط آن چنان مناسب نیست. قیمت خودرو ده برابر می گردد و باز هم ماشین عرضه نمی گردد. در کل اگر بخواهیم آنالیز کنیم سودآوری در شرکت های عظیم مثل بانکی ها به ظاهر بالا رفت و به نظر شخصی خودم در کل فرآیند خصوصی سازی را منفی می بینم.

او در پاسخ به این پرسش که چه راهکاری وجود دارد تا خصوصی سازی با پیروزیت همراه باشد؟ اظهار کرد: خصوصی سازی در سایر کشور ها مانند شیلی، اندونزی و ... با شکست روبرو شد. در کشور شیلی فراوری ناخالص داخلی با سرعت زیادی رشد می کرد و آن هم به علت صنعت مس این کشور بوده است. بعد از مدتی نیز به علت خصوصی سازی این صنعت، اقتصاد شیلی با تورم شدیدی تا 25 درصد رو به رو شده است. در شیلی افرادی که مخالف خصوصی سازی بودند به دست دولت آن موقع کشته شدند. اما این در حالی است که در رسانه ها شرایط خصوصی سازی فرآیند خوبی نشان داده می گردد.

میرزایی اضافه کرد: اگر وظیفه نهادها، حاکمیت و سازمان نظارت را معین کنیم، با همان سیستم دولتی نیز می توانیم پیش رویم. کشور چین رشد خوبی در سال های گذشته داشته است، اما این رشد به علت خصوصی سازی نبوده است. در کشور های اروپایی و اسکاندیناوی دولت نفش مهمی دارد و در بحران ها نیز دولت نقش پررنگی ایفا می نماید. به عنوان مثال، خرید سهام از بنگاه ها که در ذهن نظام سرمایه داری نمی گنجد.

کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: ما منکر خصوصی سازی نمی شویم، اما چرا واگذاری صورت بگیرد؟ افرادی که خواستار خصوصی سازی هستند بهتر است خودشان یک کارخانه از نو تاسیس نمایند تا میزان توانمندی آن ها را بسنجیم و برای نظارت بر این خصوصی سازی به یک نظارت فرا قوه ای احتیاج داریم. برای مثال به عملکرد بانک ها و صورت های اقتصادی آن ها در هنگام تخلف، نظارت گردد و قبل از خصوصی سازی نیز باید قانونی برای آن ها در نظر گرفته گردد. این بنگاه ها قبل ازخصوصی سازی ادعا می کردند که شاخص ما در سال های آینده به میزان معینی خواهد رسید.

او اضافه کرد: زمانی که این ادعا ها محقق نمی گردد، به صورت اتوماتیک بخشی از سهام این شرکت ها به دولت بازگردانده می گردد. در کشور ما به این دلیل که این محیط حقوقی فراهم نشده و بستری برای این ماجرا فراهم نشده بود، هیچ کدام از خصوصی سازی ها پیشرو نبوده اند و همه آن ها به سوداگری اقدام کردند.

فردین آقاعظیمی کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با خبرنگار بورس گروه اقتصادی وبلاگ تجهیزات شبکه، در پاسخ به اینکه چه شرکت هایی به وسیله بازار سرمایه خصوصی شده اند؟، بیان نمود: در سال 99 مورد خاصی به یاد ندارم. یکی از ضعف های کاری ما که به صورت خیلی موثر در سال 99 پیش آمده بود همین موضوع عدم عرضه سازمان ها و شرکت های مشمول طبق اصل 44 قانون اساسی در بازار سرمایه است.

او ادامه داد: البته در سال های گذشته انجام گرفته و البته با شبهاتی همراه بوده است. کما اینکه سوالاتی از رئیس سازمان خصوصی سازی وقت پرسیده شده بود و اصلاحیه های عرضه هایی در آن مقطع صورت گرفته بود. اما فکر می کنم با یک دیدگاه و رویکردی که لزوما بحث کاهش تصدی گری دولت را محور قرار دهد، از این جهت بسیار پیروزیت آمیز خواهد بود و جلوه بهتری نیز برای دولت و عرضه نماینده خواهد داشت. زیرا اگر بخواهیم شئونات اصل 44 را مدنظر قرار دهیم و تصدی گری دولت و بهره مندتر کردن منابع در اختیار دولت و در نهایت به کارگیری مدیرانی که مستقل و به دور از دیدگاه های محدود و بسته دولتی فکر می نمایند، مد نظر است.

او اضافه کرد: در غیر این صورت به هر شکلی که در نظر بگیریم مسلما به آن نتیجه نهایی نخواهیم رسید. سنوات گذشته نیز این نکات پیش آمده است. البته ناگفته نماند که شرکت هایی که مشمول اصل 44 بودند، زمانی که خصوصی شده اند، بخش خصوصی با نیت سرمایه گذاری و کسب سود این کار را انجام داده و سرمایه گذاری می نماید. اما محدود کردن بخش خصوصی و یا محروم کردن آن از نکات و امتیازات مهم بخش سرمایه گذاری مانند تعدیل نیرو، فروش دارایی ثابت و فروش دارایی های مازاد ثابت جز مواردی است که می تواند منطبق با تفکر بخش خصوصی باشد، انگیزه بخش خصوصی برای خرید یا مشارکت در امر خصوصی سازی را کم رنگ می نماید.

این کارشناس بازار سرمایه در رابطه با مسائلی که برطرف آن ها باعث تسهیل ورود شرکت ها و صنایع به بورس و خصوصی شدن آن ها می گردد، اظهار کرد: برخی از محدویت ها مثل در نظر دریافت منافع سرمایه گذار و منافع اقتصادی بدون توجه به لزوم تداوم سیاست هایی که در دوره قبل بوده است. یعنی سیاست ها می تواند بسیار متفاوت باشد و خود این موضوع یک محدودیت است. این شرکت ها با اعمال محدودیت عرضه می شوند مانند اینکه به یک شرکت گفته می گردد که تا 5 سال نباید تعدیل نیرو انجام دهند و یا اینکه تا 5 سال نمی توانند هیچ گونه دارایی را بفروشند.

آقا عظیمی در ادامه بیان نمود: نکته دیگر شناسایی نحوه ارزیابی اهلیت این متقاضیان خرید است که تا حدودی نا نوشته و غیر مکتوب است و بیشتر تفسیری است. یعنی اگر سه رقیب وجود داشته باشند، ممکن است یکی از رقبا را کنار بگذارند به این علت که اهلیت نداشته است. ممکن است شخصی که حذف شده واجد شرایط بوده است، اما امتیازات را به صورت کامل و شفاف و با در نظر دریافت منافع اقتصادی با هم مقایسه کنیم. بحث دیگر، عدم تحمیل سیاست های پیشین و فضای کسب و کار فعلی است. همچنین نحوه قیمت گذاری شرکت ها نیز مطرح است؛ مبنی بر اینکه در یک ابعادی قیمت ها آن چنان فزاینده و بالا بود که یا متقاضی منصرف می گردد و یا انقدر پایین قیمت گذاشته شده که بعدا زیر سوال می رود و مراجع قضایی و نظارتی ورود پیدا می نمایند.

با توجه به اظهار نظر کارشناسان مبنی بر خصوصی شدن شرکت ها به وسیله بازار سرمایه می توان نتیجه گرفت که صرفا خصوصی شدن، مسئله اساسی کشور نیست و حتی می توان بدون انتقال مالکیت نیز به رشد و توسعه کشور در سال های آینده امید داشت.

انتقال مالکیت به وسیله بازار سرمایه که یکی از راه های خصوصی سازی است می تواند با برنامه ریزی صحیح و تجدید نظر در قوانین حاکم پیروزیت آمیز باشد.